Aanstaande woensdag 5 maart (we hebben een ‘late Pasen’ dit jaar) is het Aswoensdag, het begin van de Veertigdagentijd die ons voorbereidt op Pasen. Samen met Goede Vrijdag is Aswoensdag voor de katholieken in Nederland de enige verplichte Vasten en Onthoudingsdag. Vasten houdt dan officiëel in: slechts één volle maaltijd per dag (en voor de rest alles wat minder) en onthouding duidt op onthouding van vlees. Dat is dus heel anders dan de Ramadan van de moslims, waarbij men overdag geheel niet eet of drinkt, maar na zonsondergang juist weer wel.
In de jonge jaren van mijn ouders golden de vasten en onthouding voor alle veertig dagen, met de nodige uitzonderingen bv. voor vrouwen die in verwachting waren of mensen die fysiek zware arbeid verrichtten. Het verplichtende karakter van de vastentijd is dat grotendeels, behalve de eerste en de op één na laatste dag, afgeschaft in Nederland. Toch zie je juist de laatste jaren, vooral ook bij jongeren dat men juist vrijwillig allerlei vormen van vasten en onthouding beoefent. Daarbij gaat het niet alleen om eten, maar bijvoorbeeld soms ook om los te komen van het verslavende gebruik van de telefoon of andere ingesleten gewoontes. Ook Christenen uit het Midden Oosten hebben hun vastentradities, die vaak intensiever zijn dat die wij vroeger in Nederland hadden.
Belangrijker dan de vorm of de duur van de Vastentijd is de bedoeling ervan. Die wordt eigenlijk al duidelijk in het evangelieverhaal over Jezus’ eigen veertigdagentijd, wanneer Hij zegt: “De mens leeft niet van brood alleen, maar van ieder Woord dat komt van de mond van God”. Wat betekent dat?
Het Woord van God is de belofte van God die doel, betekenis en houvast geeft aan ons leven. En dat is precies waar veel mensen nu behoefte aan voelen in deze tijd. Het ‘brood’ waar Jezus het hier over heeft, staat symbool voor alles wat wij consumeren. In onze samenleving worden wij door de commercie als het ware ‘opgevoed’
of omgevormd als consumenten. We worden aangemoedigd ons geluk te vinden in een consumptiepatroon dat ten goed komt aan de economie en ten koste gaat van de leefomgeving. Veel mensen knappen daar op af en zoeken naar een alternatief. Maar het valt niet mee, omdat we allemaal iets van de tijdsgeest meekrijgen, en met bepaalde ontwikkelingen als het ware meesleept worden. Het vergt een andere manier van denken en leven om je eraan te ontworstelen, een soort geestelijke en lichamelijke oefening. Daarvoor is precies de veertigdagentijd bedoeld, om de innerlijke vrijheid te vinden om te doen wat echt zinvol is. Wat zinvol is, laat Jezus zien in het evangelie. Hij wijst ons de weg naar het ware geluk. De veertigdagentijd is een uitnodiging om mee te doen aan Jezus uitnodiging, om mee te gaan op Zijn Weg, die ons innerlijke vrijheid en vreugde geeft.
Pastoor Henri ten Have
